برقراری ارتباط موثر، کلید موفقیت است، خواه در مقابل مخاطبان زیادی صحبت کنید یا در تلاش باشید برای یک دوست، نکته‌ای ساده را بیان کنید. در هر دو حالت، بهبود فن بیان به شما کمک می‌کند تا منظورتان را بهتر به مخاطب برسانید و آنها نیز از صحبت شما خسته نشوند.
اگر مبحث مهم و مخاطب پسند را بیان کنید ولی فن بیان خوبی نداشته باشید، گوی و میدان را با هم باخته‌اید. فن بیان در صحبت کردن قطعاً راه موفقیت را به روی شما می‌گشاید و کمک می‌کند تا در ارتباط با دیگران بهتر عمل کنید.
در اصل فن بیان است که در مصاحبه های کاری، ارائه یک راه حل، ارائه ایده و غیره به جذب شنونده کمک می‌کند و در نهایت موجب پذیرش صحبت‌های شما می‌شود. برخی افراد از ابتدا فن بیان خوبی دارند و در هر جمعی که قرار بگیرند شنوندگان مشتاقی دارند.
ولی در این میان افرادی نیز وجود دارند که بهترین ایده‌ها را در سر دارند ولی فن بیان ضعیف آنها سبب می‌شود تا در اکثر اوقات نتوانند منظور خود را به درستی مطرح کنند و موفق شوند؛ حالا چه راهکارهایی برای این افراد وجود دارد تا بتوانند، با قدرت صحبت کنند و در جمع شنونده‌های خود بدرخشند؟ با ما همراه باشید تا با نکاتی ساده، اصول فن بیان عالی را بیاموزید…
راهکارهایی ساده برای تقویت فن بیان
برای تقویت فن بیان، اصلا نیازی نیست کاری خارق العاده انجام دهید، با راهکارهایی ساده و تمرین آنها می‌توان در مدتی کوتاه به یک سخنران حرفه‌ای تبدیل شد.
کارهایی که برای بهبود فن بیان باید انجام دهید در سه دسته اصلی جای می گیرند که هر کدام با تکنیک های خاصی قابل انجام است. با ما همراه باشید تا راهکارهایی ساده برای تقویت فن بیان را مورد بررسی قرار دهیم تا در مواقع لزوم بتوانید از آنها بهره ببرید.
بالا بردن اعتماد به نفس و تاثیر آن در بهبود فن بیان
اعتماد به نفس نشان می دهد که شما به آن چه که می گویید، اطمینان دارید. این خصوصیت در تمام جنبه های زندگی شما به کارتان می آید اما در صورتی که همه چیز را در زمینه اصول یک سخنرانی خوب بدانید ولی اعتماد به نفس نداشته باشید، نمی توانید خوب عمل کنید.
راهکارهای زیر را به کار بگیرید تا در زمان سخنرانی و صحبت کردن، فردی با اعتماد به نفس بالا به نظر برسید و در همان ابتدا به مخاطبان تان نشان دهید که قدرتمند هستید.
– محکم صحبت کنید؛
قبل از صحبت کردن باید از چیزی که می خواهید ارائه دهید مطمئن باشید. باید ابتدا خود به مطلبی که ارائه می دهید، اطمینان کامل داشته باشید؛ به جای این که نیازمند تأیید دیگران باشید، خود به گفته هایتان اعتقاد داشته باشید. سعی کنید از جمله هایی استفاده کنید که این اصل مهم را نشان دهد.
به عنوان مثال اگر با گفتن این جمله شروع کنید که «من فکر می کنم که …» یا «شاید این گونه باشد که …»، دقیقاً نشان می دهید که جملات بعدی شما هنوز برای خودتان تأیید شده نیست و همین امر سبب می شود تا ذهن مخاطبان به دنبال راهی برای نقض صحبت های شما باشد.
– بهبود فن بیان با ارتباط چشمی؛
برقراری ارتباط چشمی باعث می شود مخاطب اعتماد به نفس را در چهره شما ببیند. علاوه بر این شنوندگان با دقت بیشتری به صحبت هایتان گوش می دهند. سعی کنید چهره هایی را که احساس بهتری به شما می دهند در بین جمع پیدا کنید و بیشتر روی برقراری ارتباط چشمی با آنها تمرکز کنید.
این کار سبب می شود اعتماد به نفستان نیز در حین صحبت کردن افزایش یابد. البته باید دقت داشته باشید که به یک نفر خیره نشوید و چشمانتان را بین مخاطبان به گردش درآورید.
قبل از سخنرانی بارها خودتان را ستایش کنید؛
هر روز خودتان را ستایش کنید. این کار سبب می شود تا اعتماد به نفستان افزایش یابد. به خودتان یادآوری کنید که اطلاعات کافی در مورد آن چه که می خواهید بیان کنید، دارید. هر روز حداقل سه مورد از بهترین خصوصیات خود را در جلوی آینه به خود یادآور شوید. شاید این تکنیک بر روی فن بیان به صورت مستقیم تأثیر نگذارد اما باعث می شود تا به خودتان اعتماد داشته باشید و بهتر صحبت کنید.
– هنگامی‌که مشغول سخنرانی هستید از راه‌های میانبر استفاده کنید؛
ممکن است مجبور باشید برای جمعیت زیادی صحبت کنید. در بین صحبت هایتان اگر احساس کردید نیاز دارید بیشتر روی فن بیان خود کار کنید یک سری کارهای میان بر را از یاد نبرید تا سریع تر به خواسته تان برسید.
برای این کار به زبان بدن خود توجه کنید، مثبت فکر کنید و در مورد موضوعات مثبت صحبت کنید، احساسات خود را کنترل کنید و برنامه ریزی مناسبی برای صحبت های خود داشته باشید.
– موفقیت‌تان را تجسم کنید؛
قبل از سخنرانی، تجسم کنید در جمع به خوبی صحبت می کنید. بارها در تخیلات خود سخنرانی موفقی ارائه دهید. ببینید مخاطبان تان چگونه مشتاقانه به صحبت های شما گوش فرا می دهند و در نهایت شما را تحسین می کنند.
این تمرین سبب می شود تا ذهن تان خود به خود شما را به سمت فن بیان مطلوب و موفقیت در سخنرانی پیش ببرد. در زمان صحبت کردن، آن چه را که تجسم کرده اید به یاد بیاورید و احساس کنید کاملاً به وقوع پیوسته است.
– مخاطبان خود را بشناسید و فن بیان خود را متناسب با آنها تنظیم کنید؛
بدانید با چه افرادی صحبت می کنید؛ این اطلاعات مسیری پیش روی شما را ساده و راحت می کند. اگر مخاطبان زیادی دارید، باید بدانید از کجا آمده اند و هدف شان از حضور در جلسه سخنرانی شما چیست. حتی اگر با دوستتان صحبت می کنید شرایط حال او را بسنجید و بیندیشید که در حال حاضر چگونه باید با او صحبت کنید و نحوه بیان تان را با آن ها متناسب کنید. اگر در یک جلسه عمومی صحبت می کنید، باید از نحوه بیان رسمی استفاده کنید؛ اما در یک جمع دوستانه می توانید شوخی کنید و از لحن دوستانه و طنزآلود بهره ببرید.
– مکان سخنرانی را بررسی کنید؛
اگر در جمع دوستان صحبت می کنید، مدیریت بهتری بر فضا خواهید داشت اما در سخنرانی های بزرگ باید قبل از شروع جلسه، محیط را ببینید، ویژگی های مثبت و منفی آن را به خوبی بررسی کنید. ببینید مکان ایستادن یا نشستن تان کجاست و چند دقیقه روی جایگاه خود بنشینید و لحظه سخنرانی خود را با آرامش تجسم کنید.
– زبان بدن و تاثیر آن در فن بیان را فراموش نکنید؛
فقط با کلامتان صحبت نکنید. زبان بدن نیز می تواند به شما کمک زیادی کند. صاف بایستید و صورت و بدن خود را آرام نگه دارید. زبان بدن هر کس معمولاً مخصوص خود اوست. می توانید در زمان تنهایی، زبان بدن تأثیر گذار را تمرین کنید و در حین صحبت های خود از آن ها بهره ببرید.
چشم ها، نحوه نگاه کردن، حرکات صورت و دست ها، حتی ریتم قدم زدنتان همگی جزو زبان بدن محسوب می شوند و باید بتوانید از آن ها در زمان صحبت کردن استفاده کنید. زبان بدن سبب می شود تا توجه افراد به صورت دیداری نیز جلب شود و بیشتر بر روی سخنرانی تان متمرکز شوند.
– درباره موضوع سخنرانی، تحقیق و مطالعه کنید؛
احتمالاً شما هم این موضوع را متوجه شده اید که صحبت کردن در مورد مسائلی که به آن ها علاقه دارید، باعث می شود با شور و شوق بیشتری صحبت کنید و مخاطبان نیز از فن بیان شما لذت ببرند. علاوه بر این زمانی که اطلاعات بالایی در زمینه موضوع صحبت خود دارید، اعتماد به نفس بالاتری دارید و راحت تر صحبت می کنید و نگرانی از بابت پاسخ به سؤالات شنوندگان نیز ندارید. بهتر است ۵ برابر بیشتر از آن چه می خواهید صحبت کنید، اطلاعات داشته باشید.
داشتن بیان جذاب و گیرا، همین یعنی فن بیان مناسب
علاوه بر اینکه باید اعتماد به نفس بالایی داشته باشید، صحبت کردن نقش اصلی را در بهبود فن بیان ایفا می کند. به هر حال مخاطبان تن صدا و کلمات شما را تحلیل می کنند و باید روی آن ها کار کنید.
برخی راهکارها را برای بهبود صحبت کردن خود باید در نظر داشته باشید. در این بخش راهکارهایی ساده اما مهم برای مهارت خوب صحبت کردن را می‌آموزید.
– مفهوم و بلند صحبت کنید؛
همه باید بتوانند صدای شما را بشنوند. نیازی نیست فریاد بزنید، فقط کافیست بلند صحبت کنید تا مخاطب مجبور نشود از شما بخواهد صحبت تان را تکرار کنید. اگر با صدایی آرام سخن بگویید، شنونده ها تصور می کنند خجالتی هستید.
افرادی که آرام صحبت می کنند رفتاری مطیعانه را به تصویر می کشند و این رفتار برای یک سخنران چندان خوشایند نیست. بلندی صدای تان باید در حدی باشد که افراد انتهای سالن نیز صدایتان را بشنوند و در عین حال افرادی که فاصله کمی با شما دارند اذیت نشوند.
– فرهنگ واژگان غنی داشته باشید؛
واژگان خود را گسترش دهید. تا آنجا که می توانید کتاب و مقاله بخوانید، هر واژه جدیدی که می آموزید به آن دقت کنید و آن را به فرهنگ لغات خود اضافه کنید. اگر بتوانید هر بار برای بیان یک مطلب از کلمات متفاوتی استفاده کنید و یک تکیه کلام خاص نداشته باشید، فن بیان خوبی خواهید داشت و مخاطبان نیز از کلمات تکراری تان خسته نمی شوند. فقط چند کلمه فانتزی و کلیدی می تواند شما را بسیار باهوش جلوه دهد.
– انتخاب ادبیات مناسب در سخنرانی‌ها؛
دقت داشته باشید در سخنرانی‌های رسمی، از زبان عامیانه استفاده نکنید. البته اگر مخاطب شما افرادی جوان هستند می‌توانید به اصطلاح، خودمانی‌تر صحبت کنید اما نباید در صحبت‌های خود از اصطلاحاتی که عامیانه و به اصطلاح کوچه بازاری هستند استفاده کنید.
این نحوه صحبت کردن حتی در یک جمع صمیمی هم توصیه نمی‌شود، زیرا به مرور و ناخودآگاه ممکن است به فرهنگ واژگانی که استفاده می‌کنید، افزوده شود.
– از مکث برای آرامش ذهنی استفاده کنید؛
برخی افراد تصور می کنند مکث کردن در سخنرانی یک نقطه ضعف است؛ اما همیشه هم این گونه نیست. اگر احساس کردید رشته کلام از دست تان در رفته است و نیاز دارید کمی ذهن خود را آرام کنید، مکث کردن بهترین راه حل است.
برخی افراد از واژه های کلامی مانند «اوووم» در هنگام مکث استفاده می کنند. البته اگر بتوانید در این مواقع فقط مکث کنید بیان بهتری خواهید داشت. به هر حال مکث بهتر از این است که گفتاری نامناسب و استرس زا داشته باشید.
– استفاده از حرکات مناسب بدن؛
در مورد زبان بدن صحبت کردیم و گفتیم که این ترفند در جلب توجه بیشتر مخاطب تأثیر به سزایی دارد. البته باید دقت داشته باشید که فقط در مواقع لزوم از حرکات دست و بدن خود استفاده کنید.
حتی اگر حرکات صورت و بدن حرفه‌ای دارید، باز هم نباید بیش از حد از آن ها استفاده کنید. در این صورت به نظر می‌رسد برای جبران کمبودهای کلامی دارید از این حرکات بهره می‌برید. بهتر است زبان بدن خود را برای بیان کلماتی کلیدی و مهم به‌کار گیرید.
– مختصر و مفید صحبت کنید؛
افرادی که تکنیک های فن بیان را به خوبی می دانند، به جای صحبت های طولانی مدت و خسته کننده، مفید و مختصر صحبت می کنند. نیازی نیست برای اثبات یک نکته ده ها مثال ارائه دهید. با یک مثال ساده سر و ته قضیه را هم آورید و سخن را کوتاه کنید.
– از تکرار نکات اصلی و مطلوب بحث استفاده کنید؛
نکات اصلی صحبت خود را تکرار کنید. ممکن است یک بار نکات را بیان کنید و تصور کنید مخاطب با همان یک بار، مطلب مورد نظر شما را درک می‌کند؛ اما همیشه هم اینطور نیست و بهتر است در هر فرصتی که به دست می‌آورید، نکات مهم را مطرح کنید.
در این صورت هم توجه مخاطب به شما بیشتر جلب می شود هم می تواند درک کند که بخش مهم مطلب‌تان کدام است. علاوه بر این در نتیجه گیری همه حتماً نکات مهم را بگنجانید و جمع بندی کنید.
مثال‌های کاربردی و مشخصی را بیان کنید؛
برای اینکه بتوانید مخاطب‌تان را بیشتر درگیر قضیه مورد بحث نمایید، مثال‌های مشخص بیان کنید. با توجه به موضوعی که در مورد آن بحث می‌کنید، یکسری مثال خوب پیدا کنید و آن ها را برای درک بهتر موضوع بیان کنید. گاهی اوقات سخن گفتن غیرمستقیم در مورد یک بحث به مراتب بهتر از رک و راست صحبت کردن است. این گونه مقاومت ذهن شنونده کمتر می شود.
شروع و خاتمه سخن با یک داستان همیشه برای بهبود فن بیان به کارتان می آید. علاوه بر این باعث می‌شود مخاطبان تان شما را فردی با اطلاعات و آگاهی های بالا تشخیص دهند
مرحله به مرحله پیش بروید
برای این که فن بیان خود را بهبود بخشید، باید مراحل سخنرانی را به صورت منظم طی کنید. قطعاً به مرور در این زمینه رشد زیادی خواهید داشت. به این ترتیب که…
– یک روال آرامش بخش داشته باشید و از آن تبعیت کنید؛
با پرداختن به مخاطب شروع کنید، این کار به شما وقت می دهد تا بر اعصاب خود مسلط شوید و احساسات خود را هدایت کنید. مکث کنید، لبخند بزنید و استرس را به اشتیاق تبدیل کنید.
اگر جلسه‌ای مهم دارید می توانید قبل از شروع آن یک فنجان چای نعناع بخورید. همچنین نوشیدن آب هر ۱۰ دقیقه یک بار، باعث می شود تا بتوانید خستگی در کنید و تمرکز خود را بالا ببرید.
– لبخند بزنید و مخاطبان خود را بخندانید؛
فن بیان مناسب، تلفیقی از ارائه اطلاعات و ایجاد حس خوب در شنونده است. اگر بتوانید این دو کار را با هم انجام دهید، موفقیت در دستان شماست. سعی کنید در برخی مواقع لبخند به لب سخن بگویید، به خصوص زمانی که یکی از مخاطبان شما سوال می پرسد یا نظری ارائه می دهد. اجازه دهید حس خوبی بینتان رد و بدل شود.
در هر جلسه ای اعم از رسمی یا غیر رسمی می توانید برخی مواقع مخاطبان خود را بخندانید. خندیدن کمک می کند خستگی از تن آن ها بیرون رود و زمان بیشتری با انرژی بالا همراه شما می مانند.
– برای بهبود فن بیان تمرین کنید، تمرین کنید و تمرین کنید؛
شما یک شبه به یک سخنران عالی تبدیل نمی شوید، باید سعی کنید در هر فرصتی تمرین کنید. اگر قصد دارید در یک جمع صحبت کنید، قبل از جلسه چندین بار به سخنرانی خود را تمرین کنید.
جلوی آینه یا دوستان خود سخنرانی کنید و از آن ها بخواهید تا ایرادهای احتمالی شما را گوشزد کنند. هر چه زمان بیشتری برای تمرین بگذارید، خوش صحبت تر خواهید بود.
– صدای خود را بهبود ببخشید؛
صدا، در فن بیان عامل مهمی است و باید روی آن کار کنید. سعی کنید با تمرین آواهایی که باعث می شوند شیوا سخن بگویید، صدایی رسا و زیبا داشته باشید. برای چند ثانیه هر کدام از این آواها را تکرار کنید. «زووووو»، «اووووو»، «آآآآآ» و غیره.
یک سری ورزش برای لب و زبان وجود دارد که می توانید از آن ها نیز بهره ببرید. می توانید یک خودکار بین لب های خود بگذارید و صحبت کنید تا قدرت لب ها و زبان تان بیشتر شود و زیباتر سخن بگویید. سرفه کردن قبل از شروع صحبت تان نیز می تواند موثر باشد.
– عذرخواهی را تا حد امکان کنار بگذارید؛
سعی کنید تا جایی که می توانید از واژه هایی که نشان دهنده عذرخواهی شما هستند استفاده نکنید. به خصوص زمانی که احساس می کنید اشتباهی مرتکب شده اید. با عذرخواهی نظر شنونده ها بیشتر به جنبه منفی کارتان جلب می شود. ممکن است برخی افراد اصلا متوجه رفتار شما نشده باشند ولی با این کار خطای خود را پر رنگ تر جلوه می دهید. همه اشتباه می کنند و نیازی به تأیید و عنوان کردن آن از طرف شما نیست. عذرخواهی را زمانی انجام دهید که برای کسی مشکل ایجاد کرده اید.
– بر روی پیام خود تمرکز کنید؛
اگر بدانید چه چیزی مهم است و بر روی آن تمرکز کنید، استرس تان کمتر می شود. مهم ترین نکته این است که نقطه نظرات خود را انتقال دهید. اگر روی حرکات و بخش های جانبی صحبت خود متمرکز شوید، خودآگاهی کمتری خواهید داشت و مانند یک پیام رسان عمل می کنید.
در این صورت فشار زیادی به شما وارد می شود. قبل از صحبت، به خودتان یادآوری کنید که چه پیامی را باید منتقل کنید و چرا انتقال آن برایتان مهم است. در این صورت نگرانی در مورد زیاد عرق کردن، سریع صحبت کردن، تمرکز نداشتن و … ندارید.
– تجربه کسب کنید؛
به‌طور کلی، گفتار شما نماینده شخصیت شماست. یک مقام مسئول باشید یا یک شخص عادی، تجربه باعث افزایش اعتماد به نفس و بهبود فن بیان تان می شود. صحبت کردن مؤثر باعث می شود تا مخاطبان بیشتر به شنیدن علاقه مند باشند.
سعی کنید از هر فرصتی برای صحبت کردن استفاده کنید. در مدرسه کودکتان وارد جمع انجمن اولیا شوید و برای دیگران صحبت کنید، در دانشگاه دانسته های خود را برای همکلاسی هایتان ارائه دهید و … هر چه تجربه بیشتری پیدا کنید، مهارت و فن بیان بهتری خواهید داشت.
– مخاطبان را سرذوق بیاورید؛
فن بیان خوب نه تنها باعث می‌شود که حس بهتری نسبت به ارائه خود داشته باشید بلکه شنونده هایتان هم سر ذوق می‌آیند. مخاطبان می‌خواهند شما جالب، سرگرم کننده و آموزنده سخن بگویید تا از وقتی که در اختیارتان قرار داده اند رضایت داشته باشند.
این مسئله به شما اطمینان می دهد که طرف دیگر ماجرا نیز دوست شما هستند و هدفتان با هم یکی است. افراد تأثیر گذار کسانی هستند که می توانند فن بیان خوبی داشته باشند و اطلاعات خود را بهتر به دیگران انتقال دهند. از این‌رو بهترین کاری که می توانید برای رشد و موفقیت خود انجام دهید، بهبود فن بیان است.
سخنرانی خوب سبب می‌شود تا شنونده‌ها با دقت بیشتری به صحبت‌هایتان توجه کنند و این نتیجه‌ای است که شما با برای صحبت کردن در جمع یا برای یک نفر، به دنبال آن هستید.
