اگر فرزندتان دروغ کوچکی بگوید، عصبانی و برآشفته می شوید؟ این را بدانید که بچه ها باید دوره های مختلف رشد را طی کنند تا بتدریج مرز بین واقعیت و رویا را درک کنند. نظریه ای وجود دارد که کودکان بر این باورند که هر چیزی که والدینشان را خوشحال کند خوب و هر چیزی که آنها را عصبانی و ناراحت کند، بد است.
بنابراین شاید شما او را در وضعی ببینید که مثلاً گلدانی را شکسته است ولی او به شما می گوید که علت شکستن گلدان را نمی داند. چون فکر می کند اگر دلیل شکستن گلدان را به شما بگوید و شما ناراحت بشوید کار بدی کرده است.
بچه ها برای تشخیص فرق بین حقیقت و دروغ نیازمند زمان هستند. بنابراین باید به آنها فرصت دهید.
بررسی ها نشان داده تعداد کمی از کودکان ۶ ساله می توانند تفاوت داستان های واقعی و تخیلی را درک کنند و بقیه بچه ها تا ۹ سالگی هم قدرت درک داستانهای تخیلی مثل جن و پری و امثال اینها را ندارند.
بچه ها در ۷ سالگی نسبت به دروغ گفتن حس بدی پیدا می کنند و از مجازات می ترسند و در ۱۲ سالگی و زمانی که به بلوغ می رسند، متوجه می شوند که باید با گفتن حقیقت، اعتماد مردم را جلب کنند. پس سعی کنید به کودکتان کلمه دروغگو را نسبت ندهید.
مفهوم حقیقت را توضیح دهید
از همان سنین (۲ تا ۵ سالگی) موقعی که با کودک مشغول بازی هستید یا به هنگام تماشای تلویزیون یا خواندن کتاب، تفاوت میان حقیقی و غیرحقیقی بودن داستانها و اتفاقات را به او بیاموزید. سعی کنید از این فرصت ها استفاده کرده و از آنها مقدمه ای برای شروع صحبتهای حقیقت و رویا استفاده کنید. مثلاً آیا وقتی یک حیوان زیر غلتک آسفالت برود، مثل کاغذ پهن می شود و بعد به حالت اول برمی گردد و می دود؟ یا اگر کسی به او گفت چه بچه شیرینی! می خورمت… به او توضیح دهید که آن صحبت فقط یک شوخی بوده است و آن شخص نمی خواهد تو را بخورد.
الگوی خوبی باشید
بچه ها از همان کودکی مثل دوربین فیلمبرداری هر رفتاری از شما ببینند و بشنوند، را ضبط و تقلید می کنند، پس سعی کنید برای آنها الگوی مناسبی باشید. مثلاً وقتی در جایی سن او را کمتر بیان می کنید، وقتی پشت تلفن دروغ می گویید و …… تمامی این رفتارها را کودک شما می بیند و ضبط می کند.
اغراق گویی آنها را با دروغ گفتن یکسان ندانید
سعی کنید به فرزندتان در درک تفاوت رویا کمک کنید. مثلاً اگر او راجع به یکی از اسباب بازیهایش اغراق کرده و می گوید که مثلاً آدم آهنیش غذا می خورد، سعی کنید او را درک کرده و صحبت او را به اغراق گویی ربط دهید نه دروغگویی.
باعث دروغگویی نشوید
گاهی والدین پس از دیدن رفتاری نادرست از کودک، او را مورد پرخاش و یا ضرب و جرح قرار می دهند و به گونه ای با او رفتار می کنند که او مجبور به دروغگویی می شود. پس سعی کنید او را در چنین موقعیتی قرار ندهید.
بین جریمه دروغگویی و جریمه کار نادرست تفاوت قائل شوید
برای او توضیح دهید اگر راست بگوید، کمتر ناراحت و عصبانی می شوید. به او بفهمانید اگر دروغ بگوید جریمه دو برابری برایش قائل می شوید و واقعاً روی حرفتان بمانید. مثلاً اگر نوجوان شما به جای رفتن به مدرسه، از جای دیگری سر در آورده و می خواهید او را تا ۲ روز از بیرون رفتن از خانه محروم کنید، توضیح دهید اول به دلیل رفتارت ۲ روز محرومی و بعد به دلیل دروغگویی ۲ روز دیگر هم جریمه می شوی. با این کار او متوجه خواهد شد با راستگویی، جریمه اش نصف زمانی می شود که دروغ بگوید. از اجرای مجازات دروغگویی هم کوتاه نیایید.
زمانی که راست می گوید او را تشویق کنید
سعی کنید زمانی که کودک راست می گوید، صداقت او را تحسین کنید. فرض کنید کودک ۳ یا ۴ ساله شما ظرفی را شکسته، مکث کوتاهی می کند و به جای اینکه بگوید «من نکردم» می گوید: «ببخشید». در این صورت فورا بگویید از راستگویی ات خوشحالم و بعد از تحسین رفتار او، جریمه شکستن ظرف را مشخص کنید.
اگر فرزند شما به خانه می آید و در مورد اینکه کجا بوده است راست می گوید، به عنوان پاداش این راستگویی، اجازه دهید همراه دوستانش بیشتر بیرون برود. سعی کنید با آرامش دادن به او، او را از دروغ گفتن دور سازید.
یاری خواستن از متخصص و مشاور
بچه هایی که سنشان از ۱۰ سال بیشتر است و مدام دروغ می گویند باید از نظر مشکلات عاطفی و روانی بررسی شوند. برخی از آنها می دانند که در حال دروغگویی و رویاپردازی هستند، اما اصلا از این موضوع ناراحت نیستند. بنابراین کار سخت تر شده و نیاز به مراجعه به یک مشاور است.
