خشم چیست؟
خشم نوعی حالت روانی است که میتواند از یک کدورت کوچک تا عصبانیت زیاد را شامل بشود. مثلا شاید زمانی این اتفاق برای شما افتاده باشد که از صحبت کسی که برایتان عزیز بوده است، ناراحتی کوچکی پیدا کرده اید و حتی به روی خودتان هم نیاورده اید و شاید طرف مقابل آنقدر آن رفتار ناراحت کننده را تکرار کرده که کاسه صبرتان لبریز شده و طغیان کرده اید و بعد هم از کاری که کرده اید پشیمان شده و از خود پرسیده اید آخر چرا عصبانی و خشمگین شدم؟
باید عرض کنم که عصبانیت هم مانند احساسات دیگر طبیعیست که البته باید مدیریت بشود. اینکه ما از مساله ای خشمگین میشویم دلیلی در پی خود دارد. همانطور که گفتم خشم نوعی احساس طبیعی و سالم است و زمانی ناسالم شمرده میشود که از کنترل ما خارج شود.
البته ما معمولا ذهنیتی که در مورد احساسات داریم اینست که بهترین راه سرکوب آنهاست و در مورد عصبانیت هم به این فکر میکنیم چطور آن را سرکوب کنیم ولی باید بدانیم راه صحیح برخورد با احساسات، کشف علت بروز و ابزارهای مناسب برای مدیریت آن احساس مثل خشم و عصبانیت است.
اینکه یاد بگیریم خشم خود را کنترل کنیم نه تنها باعث میشود حس خوب و حال بهتری پیدا کنیم بلکه شاید این احنمال هم پیش آید که دیگران به خواسته هایمان توجه و عمل کنند. کنترل خشم میتواند ما را در بهبود روابط با دیگران و غلبه بر مشکلات یاری برساند.
بیندیشید و دلیل عصبانیت خود را کشف کنید
معمولا ما خشم را در دوران کودکی در خانواده و اطرافیان تجربه کرده و بطور ناخوداگاه این روش را برای برخورد با مسایلی که برایمان ناراحت کننده هستند انتخاب کرده ایم. میتوان گفت ما برای پنهان کردن برخی از احساساتمان متوسل به خشم میشویم. نوع صحیح برخورد با عصبانیت اینست که از طریق روشی صحیح با احساس واقعیمان مرتبط بشویم. مثلا بپرسیم چرا عصبانی شدم؟ آیا من میخواهم حس دیگری مثل خجالت، بی ارزشی یا شرمندگی خود را از دیگران مخفی کنم؟
علایم و نشانه‌های عصبانی شدن
این را بدانید که شما به یکیاره خشمگین نمیشوید پس بهتر است با نشانه های عصبانیت آشنا شده تا بهتر بتوانید آن را کنترل کنید.
این علایم میتوانند شامل موارد زیر باشد:
- دندان قروچه کردن
- داغ شدن و گر گرفتگی یا خیس عرق شدن
- افزایش سرعت تنفس
- دچار سردرد شدن
- قدم زدن سریع
- اشکال در تمرکز کردن
- افزایش ضربان قلب
- سفت شدن شانه‌ها
اگر شما هم جزو کسانی هستید که مقصر اصلی دلیل عصبانیت‌‌تان را عوامل بیرونی میدانید، پس تعمق بیشتری نسبت به فکر، احساس و رفتار خود داشته باشید. شاید اشکال در برداشت شما از رفتار طرف مقابل، باعث خشمگین شدنتان شده است.
لیست زیر نشان دهنده بعضی از برداشتهای نادرست ما در مقابل اطرافیمان است:
تعمیم بیش از حد مسایل: گفتن جمله‌هایی مثل «همیشه نسبت به من بی توجهی»، «اصلا به صحبتهای من گوش نمیکنی»، «هیچ کس من را دوست ندارد» و مسایلی از این دست.
تأکید زیاد روی «بایدها» و «نبایدها»: داشتن دیدگاهی خشک و غیر انعطاف پذیر بودن در قبال مسایل
قضاوتهای یک طرفه: بدون اینکه شما فرصتی به طرف مقابل بدهید تا شما را مجاب کند.
دنبال بهانه هستید: منفی گرا هستید و منتظر بوجود آمدن بهانه ای برای خشمگین شدن میباشید.
دیگران را مقصر میدانید: به جای اینکه در زندگی، خود را مسوول بدانید مرتب دیگران را مقصر قلمداد میکنید.
راههای کاستن از خشم و عصبانیت
حالا که متوجه منشا خشم خودتان شدید، برای کنترل آن دست بکار شوید.
ذیلا مواردی را برای کنترل و کاهش شدت خشم بیان میکنم:
با تنفس عمیق و آهسته با افزایش تنش در بدنتان مقابله میکنید.
پیاده‌روی سریع دور خانه روشی دیگر برای مدیریت خشم است. با اینکار تنشی که درون شما انباشته شده است تخلیه شده و یهتر می‌توانید به مشکل پیش آمده رسیدگی کنید.
استفاده از حواس پنجگانه میتواند به شما آرامش دهد. گوش دادن به موسیقی، نوشیدن آب، تجسم فضایی دلچسب یا لذت بخش راهکارهایی در این باب هستند.
ماساژ قسمتهایی از بدن مثل شانه‌ها، گردن و سر باعث کاهش تنش در شما میشود.
شمارش از یک تا ده باعث میشود روی اعداد تمرکز کرده، به منطق‌تان اجازه غلبه بر احساسات هیجانی خود بدهید.
در مواقع بروز خشم سوالاتی از خود بپرسید. مثل “آیا واقعا ارزشش را دارد برای موضوع پیش آمده عصبانی شوم؟ آیا ارزشش را دارد روزم را خراب کنم؟ آیا ارزشش را دارد وقتم را صرف این کار کنم؟” راه‌حلی جایگزین برای این مشکل پیدا کنید. سوالات اینچنینی به شما کمک می‌کند بهتر بتوانید عصبانیت و خشم خود را کنترل کنید.
راههای سالم برای بیان خشم
اگر واقعا دلیلی برای بیرون ریختن خشمتان وجود دارد، پس با شیوه‌ای صحیح اینکار را انجام دهید. با افراد دیگر از روی احترام و عدالت بحث کنید، این شیوه گامی است مؤثر به سمت حل مسئله.
روابطتان را در اولویت قرار دهید. این را باید بدانید حفظ و نگهداری روابطتان مهم‌تر از خشمتان است. به تعبیری نگذارید خشمتان پلهای پشت سرتان را خراب کند.
دقیقا باید روی مشکلی که در زمان حاضر پیش آمده تمرکز کنید نه مشکلات گذشته.
گذشت و بخشندگی داشته باشید تا بتوانید راحت تر به حل مساله برسید.
زمانی را برای دست کشیدن از بحث در نظر بگیرید. زمانی که با طرف مقابل به توافق نمیرسید، دیگر بحث را ادامه ندهید. شاید در کنار مواردی که بیان شد بتوانید از خلاقیت خود برای فرو نشاندن خشم و بهبود روابط استفاده کنید.
زمان رفتن به متخصص برای کنترل خشم
اگر با انجام روشهای مذکور هنوز کنترل خود را از دست داده، باعث آزار خود یا ناراحتی دیگران می‌شوید زمان رفتن به متخصص فرا رسیده است. خوشبختانه متخصصان، کلاس‌ها و برنامه‌های زیادی برای کنترل خشم و عصبانیت وجود دارد. در حقیقت، اینکه شما متوجه مشکلی در خود شده اید و درخواست کمک میکنید نشانه داشتن عزت نفس و احترام قایل شدن برای خود و اطرافیان است. شاید در مسیری که برای حل مشکل‌تان در نظر گرفته اید با افرادی مثل خودتان همسفر شوید. در این صورت می‌توانید با اشتراک گذاشتن تجربیات خود با دیگران سهمی در زندگی هرچه بهتر برای یکدیگر ایفا کنید.
